Beth yw’r Pedwar Diben?

Mae canllaw’r cwricwlwm i Gymru wedi ei greu i helpu ysgolion a cholegau ddatblygu eu cwricwlwm eu hunain. Wrth ddechrau dylunio eu cwricwlwm dylai ysgolion a cholegau ddefnyddio’r pedward diben fel pwynt cychwynol ac ysbrydoliaeth, gan gefnogi eu disgwyr yn y pen draw i fod yn:

1. Ddysgwyr uchelgeisiol, galluog sy’n barod i ddysgu gydol eu bywydau
2. Gyfranwyr mentrus, creadigol sy’n barod i chwarae rhan lawn mewn bywyd a gwaith
3. Ddinasyddion egwyddorol, gwybodus yng Nghymru a’r byd
4. Unigolion iach, hyderus sy’n barod i fyw bywyd cyflawn fel aelodau gwerthfawr o gymdeithas.

Dylai pob plentyn a pherson ifanc gael cefnogaeth i ddatblygu pob un o’r pedwar diben.

Dysgwyr Uchelgeisiol, Galluog

Y diben cyntaf yw i ddysgwyr ddatblygu i fod yn ddysgwyr uchelgeisiol, galluog sy’n barod i ddysgu gydol eu bywydau. 

Mae arwyddion eraill o ddysgwyr uchelgeisiol, galluog yn cynnwys: 

• Gosod safonau uchel iddyn nhw eu hunain ac yn chwilio am heriau ac yn eu mwynhau
• Datblygu corff o wybodaeth ac sydd â’r sgiliau sydd eu hangen i gysylltu’r wybodaeth honno a’i chymhwyso mewn gwahanol gyd-destunau
• Bod yn ymholgar ac yn mwynhau datrys problemau
• Gallu cyfathrebu’n effeithiol mewn gwahanol ffurfiau a lleoliadau, drwy’r Gymraeg a’r Saesneg
• Gallu egluro’r syniadau a chysyniadau y maen nhw’n dysgu amdanyn nhw
• Gallu defnyddio rhif yn effeithiol mewn gwahanol gyd-destunau
• Deall sut i ddehongli data a chymhwyso cysyniadau mathemategol
• Defnyddio technolegau digidol yn greadigol i rhannu gwybodaeth, dod o hyd iddi a’i dadansoddi
• Ymchwilio ac yn gwerthuso eu canfyddiadau’n feirniadol
• Parodrwydd i ddysgu drwy gydol eu bywyd

Cyfrannwyr Mentrus, Creadigol 

Mae’r ail ddiben yn cyfleu’r angen i ddysgwyr ddatblygu sgiliau perthnasol er mwyn bod yn gyfrannwyr mentrus, creadigol i gymdeithas.

Mae enghreifftiau o hyn yn cynnwys:

• Cysylltu ac chymhwyso eu gwybodaeth a’u sgiliau i greu syniadau a chynnyrch
• Meddwl yn greadigol er mwyn ail-lunio a datrys problemau
• Adnabod cyfleoedd ac yn manteisio arnyn nhw
• Mentro’n bwyllog
• Arwain ac yn chwarae rolau gwahanol mewn timau’n effeithiol ac yn gyfrifol
• Mynegi syniadau ac emosiynau drwy wahanol gyfryngau
• Rhoi o’u hegni a’u sgiliau fel y bydd pobl eraill yn elwa
• Bod yn barod i chwarae rhan lawn mewn bywyd a gwaith

Dinasyddion Egwyddorol, Gwybodus

Nôd y trydydd diben yw i blant a phobl ifanc ddatblygu i fod yn ddinasyddion egwyddorol, gwybodus sy’n barod i fod yn ddinasyddion yng Nghymru a’r byd. Mae nodweddion eraill yn cynnwys dysgwyr sy’n: 

• Canfod, yn gwerthuso ac yn defnyddio tystiolaeth wrth ffurfio barn
• Trafod materion cyfoes ar sail eu gwybodaeth a’u gwerthoedd
• Deall ac yn arfer eu cyfrifoldebau a’u hawliau dynol a democrataidd
• Deall ac yn ystyried effaith eu gweithredoedd wrth ddewis a gweithredu
• Wybodus am eu diwylliant, eu cymuned, eu cymdeithas a’r byd yn awr ac yn y gorffennol
• Parchu anghenion a hawliau pobl eraill, fel aelod o gymdeithas amrywiol
• Dangos eu hymrwymiad i sicrhau cynaladwyedd y blaned

Unigolion Iach, Hyderus   

Y pedwerydd diben yw i ddysgwyr ddod yn unigolion sy’n iach a hyderus gyda sgiliau i reoli eu bywyd pob dydd mewn modd mor annibynnol â phosibl. 

Bydd dysgwyr hefyd yn datblygu:

• Gwerthoedd sicr a sefydlu eu credoau ysbrydol ac egwyddorol
• Meithrin eu lles meddyliol ac emosiynol drwy ddatblygu hyder, cadernid ac empathi
• Cymhwyso gwybodaeth am effaith deiet ac ymarfer corff ar iechyd corfforol a meddyliol yn eu bywyd pob dydd
• Gwybod sut i ddod o hyd i’r wybodaeth a’r cymorth sydd eu hangen i gadw’n ddiogel ac iach
• Cymryd rhan mewn gweithgarwch corfforol
• Gwneud penderfyniadau pwyllog ynghylch eu ffordd o fyw ac yn rheoli risg
• Yr hyder sydd ei angen i gymryd rhan mewn perfformiadau
• Ffurfio cydberthnasau cadarnhaol wedi’u seilio ar ymddiriedaeth a pharch at ei gilydd
• Wynebu heriau ac yn eu goresgyn
• Parodrwydd i arwain bywydau cyflawn fel aelodau gwerthfawr o gymdeithas

Defnyddio’r Pedwar Diben i Ddatblygu’r Cwricwlwm

Mae’n hanfodol bod ysgolion ac ymarferwyr yn ystyried beth all y pedwar diben ei olygu ar gyfer eu dysgwyr wrth iddynt ddatblygu eu cwricwlwm. Dylai’r cwricwlwm hefyd gefnogi eu dysgwyr i gyflawni’r pedwar diben a sut y byddant yn helpu dysgwyr i ddatblygu i fod yn oedolion eang eu gallu.

Wrth i ysgolion a cholegau ddatblygu eu cwricwlwm mae’n bwysig bod lleisiau’r dysgwyr yn ganolog i weledigaeth y sefydliad i gefnogi dysgwyr i gyflawni’r pedwar diben. Dylai mewnbwn y disgyblion fod yn ystyriaeth bwysig drwy gydol datblygiad y cwricwlwm.